Zespół Parków Krajobrazowych
w Przemyślu

20 marca - święto wróbla.

Wróbel domowy (passer domesticus). Zdj. Roland zh, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons

Wróbel jest, jak każdy widział – małym szarym niepozornym ptaszkiem, choć dzikim, to towarzyszy człowiekowi od stuleci, a w nazwie ma „domowy” już od czasu Linneusza. Czy wiesz, że na całym świecie żyje aż 26 gatunków wróbli? Nie wierzysz, zobacz:

galerię zdjęć wróbli z całego świata.

Na pewno każdy widział czarne „śliniaki” pod wróblimi dziobami, ale czy każdy wie, że wielkość śliniaka świadczy o pozycji w ich hierarchii ? Że im większy „śliniak”, tym wróbel ważniejszy i pierwszy zasiada „do stołu” ? Najweselej jest w ciepłych porach roku, trochę ciszej robi się na zimę. Nie dlatego, że wróble odlatują, bo nie odlatują – zostają na zimę, ale dlatego, że zimą zbijają się w stadka i siedzą w zakrzewieniach, za bardzo się nie ruszając. Oszczędzają energię, stroszą piórka, żeby stworzyć pod nimi ocieplającą „kołderkę” powietrzną, poćwierkują dla dodania sobie otuchy i tylko od czasu do czasu przelatują między krzewami albo w poszukiwaniu pożywienia.

Aż trzy gatunki wróblowatych przy wspólnym posiłku: od lewej mazurek (wróbel polny), obok niego samiec wróbla domowego (z czarnym „śliniakiem”), a poniżej i na prawo trzy samiczki wróbla śródziemnomorskiego. Zdj. Yuriy75, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons

Wiosną nowa energia wstępuje w serca, w tym wróbli – zew miłości. Warto wiedzieć, że wróble łączą się w pary na całe życie. Rekordowo szybko wysiadują jaja, bo zaledwie 10-15 dni. Można by pomyśleć, że ptaki te, rozmnażając się w takim tempie, doprowadziłyby szybko do jakiejś plagi, ale w rzeczywistości bardzo dużo ich ginie, zwłaszcza w pierwszym roku życia. Padają ofiarą drapieżników, takich jak koty czy krogulce, ale również współczesnej cywilizacji, np. są rozjeżdżane przez samochody. Wśród młodych ptaków przeżywalność wynosi tylko 20-25 %. Z wiekiem się poprawia i jak na tak małe ptaki jest nawet dość duża: 45-65 %. Najstarszy wróbel na wolności dożył prawie 20 lat, a w niewoli 23 lata.

Jaja wróbla. Zdj. Rich Mooney , CC BY-NC-ND 2.0

Co możemy zrobić, by powstrzymać znikanie wróbli z naszych miast ?

Należy w pewnym sensie odwrócić przyczyny, nie wystarczy tylko zaniechać tych działań, które powodują spadek ich liczebności. Trzeba działać aktywnie, trzeba zachęcić wróble, by do nas wróciły.

Po pierwsze – miejsca na gniazda. Wróble nauczyły się korzystać z tzw. stropodachów, należy więc pilnować aby nie zamykano do nich dostępu. Warto budować skrzynki lęgowe dla wróbli, pamiętając nie tylko o odpowiednich wymiarach (dno 13 x 13 cm, głębokość 20 cm, średnica otworu 4 cm), ale również o tym, by umieszczać je z dala od okien, bo ruch za oknem płoszy te ptaki i mogą porzucać lęgi.

Po drugie należy zapewnić wróblom odpowiednie schronienia w postaci gęstych i wysokich krzewów, w których będą mogły chować się zimą, a wiosną szukać owadów dla piskląt.

Wreszcie z pokarmem wiąże się trzecia ważna sprawa – pomoc w jego zdobywaniu. Zimą można podrzucać im ziarna takie jak: nasiona słonecznika, kasza jęczmienna, gryczana, pęczak, pszenica, owies, płatki owsiane. Przy tym trzeba pamiętać, żeby to robić stale, bo wróble szybko się do tego przyzwyczajają. Jeżeli ktoś posiada ogród, to warto aby zostawił mały niezagospodarowany kawałek, gdyż nasiona tzw. chwastów są ważnym elementem w diecie wróbla (zwłaszcza rdest ptasi), dodatkowo będzie tam dużo stawonogów, zwłaszcza owadów, którymi wróble będą mogły karmić swoje pisklęta. Należy również zaniechać stosowania chemicznych środków ochrony roślin w pielęgnacji ogrodów, a nawet parków – ptaki poradzą sobie z tzw. szkodnikami.

Jak świętować dzień wróbla ?

Wróble są bohaterami wielu piosenek i bajek dla dzieci. Dwóch najbardziej znanych to Elemelek i Ćwirek.

Staruszek Elemelek (urodził się w 1955 r.) jest bohaterem wierszowanych bajek autorstwa Hanny Łochockiej (polecamy szczególnie wydania z pięknymi ilustracjami Zdzisława Witwickiego). Książka jest też wydana w formie audiobooka.

Znacznie młodszy Ćwirek to postać filmowa. Wystąpił w 39 odcinkach animowanego serialu dla dzieci „ Przygód kilka wróbla Ćwirka” stworzonego w łódzkim Se-ma-forze. Kolejne odcinki poświęcone są różnym gatunkom ptaków.

https://www.youtube.com/watch?v=p56DdcUCs6c

Jednym z bardziej popularnych wróblich dorosło-młodzieżowych bohaterów kultury masowej jest Jacek Wróbel czyli pirat z Karaibów Jack Sparrow z tatuażem wróbla lecącego nad morzem na tle zachodzącego słońca.

Wykorzystajcie Dzień Wróbla, by poczytać, obejrzeć lub pośpiewać, ale najlepiej wybierzcie się na spacer i poszukajcie wróbli w waszej okolicy.
A po spacerze i dokładnym przyjrzeniu się wróblom wydrukuj i pokoloruj kolorowankę.

Wróbel powraca na razie głównie do naszej świadomości i naszego sumienia poprzez obchodzony 20 marca (od 2010 roku) Światowy Dzień Wróbla.

 

 

Informacje zaczerpnięto z:

www.ekokalendarz.pl

Zdjęcia:

www.ekokalendarz.pl

na stronie tytułowej:

www.gdos.gov.pl/swiatowy-dzien-wrobla